Ambitie

Wij zetten ons in voor een veilige, groene en leefbare openbare ruimte. Deze openbare ruimte bestaat uit wegen, riolering, water en groen. Daarnaast zetten wij onze gebouwen in voor het bereiken van bestuurlijke doelen. Openbare ruimte en gebouwen zijn (voor een groot deel) kapitaalgoederen. U vindt hieronder beschreven welke beleidskaders er zijn voor onze kapitaalgoederen en welke ontwikkelingen zich in 2017 hebben voorgedaan. Ook benoemen wij de financiële consequenties van het beleid ten aanzien van onze kapitaalgoederen.

Beleidskader – Openbare Ruimte

Om de kapitaalgoederen in de openbare ruimte, zoals wegen, bruggen, riolering en verlichting, op een voldoende niveau in stand te houden voert de gemeente onderhoudsmaatregelen uit. Daarvoor zijn de beschikbare beheer- en onderhoudsbudgetten leidend. In 2017 bestonden deze budgetten uit de voorziening 'openbare ruimte' (met onderdelen wegen, openbare verlichting, groen en baggeren), voorziening riolering (vanuit het gemeentelijke rioleringsplan) en de exploitatie voor het dagelijks onderhoud. Er zijn geen specifiek budgetten voor vervanging.
In juni 2016 is het ‘Integraal beheerplan openbare ruimte 2019-2028’ vastgesteld. Dit beheerplan geeft een lange termijn perspectief en berekent de benodigde middelen om de huidige openbare ruimte in stand te houden op het gewenste niveau, de ‘Amersfoortse basis’.
In 2017 is als concrete uitwerking van het integraal beheerplan voor het eerst een meerjarenuitvoeringsprogramma opgesteld ('MJP-OR 2017-2020'). Dit is voortschrijdend programma voor een periode van vier jaar, waarin de concrete activiteiten, projecten en kosten zijn gepland voor groot onderhoud en vervanging. De MJP's vormen de financiële onderbouwing van de bestedingen in de voorzieningen en de kapitaalsinvesteringen (vanaf 2019 beschikbaar).

Amersfoortse basis
De kern van de Amersfoortse basis is het veilig en functioneel houden van de openbare ruimte, zodat de gemeente voldoet aan de wettelijke zorgplicht. Richtlijn is daarbij het onderhouden van de hele openbare ruimte op minimaal CROW-niveau B. Dit betekent sturen op de verwachte levensduur en het voorkomen van achterstanden en gevaarlijke situaties. Voor de Binnenstad, het Stationsplein en Zocherplantsoen geldt een hogere kwaliteit voor zowel de technische staat als de netheid, namelijk CROW-niveau A (goed, mooi, comfortabel).
Het beheer en onderhoud staat zo dicht mogelijk bij de inwoners van Amersfoort, waarbij ruimte is voor participatie, zelfbeheer en burgerinitiatieven. In de afgelopen jaren zijn doorgevoerde bezuinigingen vertaald in keuzes voor het beheer en onderhoud, door te kiezen voor een meer sobere, eenvoudige inrichting of het areaal te verkleinen.
Om de kwaliteit te monitoren en tijdig te kunnen ingrijpen worden diverse gestandaardiseerde kwaliteitsnormen toegepast, zoals CROW-beeldkwaliteit voor de integrale openbare ruimte en onderdelen als reiniging, groen en meubilair, CROW-schadebeelden voor verhardingen, RIONED voor riolering en NSVV voor verlichting. Als ondergrens hanteren we altijd veiligheid, functionaliteit en kapitaalvernietiging. Bij teruglopende technische kwaliteit neemt doorgaans ook de beeldkwaliteit af.
Dagelijks onderhoud
In 2017 streefden we in Amersfoort naar gemiddeld een B-kwaliteit voor de technische staat en netheid van de openbare ruimte. Behalve in de binnenstad, is dit ook de beoogde kwaliteit. Om aan het criterium ‘B’ te voldoen, hanteert Amersfoort de norm dat maximaal 20% van de openbare ruimte een lage (‘C’) of zeer lage kwaliteit (‘D’) mag hebben. Over het algemeen halen we in 2017 deze normen. Wel constateerden we in de zomer geregeld tijdelijke overschrijdingen van de norm, bijvoorbeeld meer onkruid dan gewenst in trottoirs en groenvakken of overvolle afvalbakken. Waar deze overschrijdingen zijn geconstateerd zijn boetes aan aannemers gegeven en zijn situaties hersteld. Op een aantal plekken heeft dit herstel te lang geduurd, maar zijn structurele schades zoals het verkorten van levensduur voorkomen. Het wijkonderhoud van Vathorst-Hooglanderveen, het Waterwingebied, De Wieken-Vinkenhoef en Soesterkwartier-Isselt is (opnieuw) aanbesteed voor 2018 en verder. Voor Liendert-Rustenburg en Schothorst is nog een doorlopend bestek. Daarnaast zijn in de overige wijken weer nieuwe contracten gesloten voor het wijkonderhoud door Eemfors.
Groot onderhoud en vervanging
Voor 2017 waren in het Meerjarenuitvoeringsprogramma ongeveer 55 projecten opgenomen, zowel in voorbereiding als in uitvoering. Dit zijn groot onderhoudsprojecten zoals een nieuwe asfaltdeklaag en integrale herinrichtingsprojecten in woonstraten. Ongeveer de helft van deze projecten is uitgevoerd en afgerond in 2017. De overige projecten lopen door in 2018 en verder. Deels is dit conform de planning, maar een aanzienlijk aantal projecten loopt vertraging op en is doorgeschoven naar 2018 of 2019. Soms liggen hier inhoudelijke en technische oorzaken aan ten grondslag, zoals een aangetroffen bodemverontreiniging, maar vaker is het een gebrek aan capaciteit om de projecten te kunnen uitvoeren. Dit baart zorgen omdat de opgave in de komende jaren nog fors gaat toenemen door het beschikbaar komen van vervangingsinvesteringen.
Bij de keuze van projecten wordt mede invulling gegeven aan gemeentelijke beleidsdoelen en maatschappelijke wensen, zoals het klimaatbestendig maken van de stad, vergroenen of het werken aan een levendig, aantrekkelijk stadshart. De projecten zijn bij voorkeur integraal, waarbij de totale woonomgeving en de ondergrondse voorzieningen worden aangepakt.
Waar investeringen in de vervanging van de openbare ruimte en uitvoering van projecten nog op zich laten wachten voeren we levensduurverlengend onderhoud uit. Over het algemeen geeft dat per saldo besparingen, maar we zien wel de kwaliteit teruglopen; Veiligheid en functionaliteit kunnen worden gewaarborgd, maar de beeldkwaliteit en ‘toonbaarheid’ worden aangetast. Dit is bijvoorbeeld het geval bij beplantingen zoals heestervakken, die worden ‘doorbeheerd’ waarbij we blijven beheren maar niet vervangen. Er is geen sprake van onveiligheid, maar de beeldkwaliteit neemt steeds verder af. Dit kan echter niet eindeloos en de opgelopen vertragingen in projecten zijn daarmee wel reden tot zorg.
In de Binnenstad is de ambitie voor de bovengrondse openbare ruimte kwaliteitsniveau ‘A’, maar in de praktijk ligt de gerealiseerde kwaliteit hier iets onder. Dit komt met name door later vervangen van areaal, in combinatie met de hoge gebruiksdruk en extra slijtage.

Onderhoudtabel

Gerealiseerde kwaliteit 2017

Technische staat

Inspectie- monitoringsmethode

Groen

B

Beeldkwaliteit CROW kwaliteitscatalogus

Bomen

B

Kwaliteitseisen Beheerrichtlijnen Bomen/ BVC-inspectie

Spelen

B

Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen

Oevers en beschoeiingen

B-C

Inspectie op veiligheid

wegen

B

Inspectie CROW schadebeelden/beeldkwaliteit

Civiele kunstwerken

B

Inspectie op veiligheid/ functionaliteit

Openbare verlichting

B

Inspectie op functionaliteit/ NSVV-normen/ beeldkwaliteit

Riolering

B

Functioneel niveau/ RIONED-normen

Beleidskader – Gebouwen voor maatschappelijk en ruimtelijk beleid

De gemeentelijke vastgoedportefeuille bestaat in totaal uit ca. 450 gebouwen en gronden. In hoofdlijn is de portefeuille onderverdeeld in twee delen: het maatschappelijk vastgoed en het strategisch vastgoed. Het maatschappelijk vastgoed huisvest organisaties die van belang zijn voor een prettige woonomgeving, sociale cohesie en maatschappelijk welzijn. Voorbeelden zijn de binnen- en buitensportaccommodaties, welzijns- en culturele accommodaties en ongeveer 25 monumenten die van belang zijn voor de cultuurhistorische waarde van de stad. Voorbeelden zijn de Koppelpoort, het Belgenmonument en de Dieventoren. De strategische portefeuille bestaat uit (tijdelijk) vastgoed dat verworven is voor de uitbreiding en kwalitatieve verbetering van de stad, zoals voor woningbouw en bedrijfsmatige en infrastructurele projecten.  
Het vastgoed dat behoort tot de maatschappelijke portefeuille heeft een cultuurhistorische en/of maatschappelijke functie binnen de gemeente. De exploitatie van deze groep panden kan door hun kenmerkende karakter vaak niet kostendekkend gebeuren. Het betreffen namelijk objecten die niet of slechts gedeeltelijk te verhuren zijn en hoge onderhoudskosten hebben doordat het onderhoud zeer specialistisch van aard is. Om het tekort op de exploitatie in deze groep te verkleinen is een structurele bijdrage in de begroting gereserveerd. Hiermee wordt de instelling van een onderhoudsvoorziening voorbereid.
De strategische portefeuille bestaat uit objecten en gronden die in aanmerking komen voor ontwikkeling of afgestoten kunnen worden door middel van verkoop. Het onderhoud en beheer van dergelijk vastgoed wordt beperkt uitgevoerd, aangezien deze objecten en gronden tijdelijk in onze portefeuille zijn opgenomen. De gebruikers in dit vastgoed betalen vaak geen huurvergoeding, aangezien het gebruik op een korte termijn beëindigd moet kunnen worden. Hierdoor kan ook dit deel van de portefeuille vaak niet kostendekkend geëxploiteerd worden.
Het beheer en de exploitatie hebben wij (deels) uitbesteed aan SRO Amersfoort BV. Hiervoor hebben wij een raamovereenkomst gesloten waarin ook zaken als staat van onderhoud en exploitatierisico zijn opgenomen. In de raamovereenkomst zijn tevens kwaliteits- en prestatie-indicatoren (KPI’s) opgenomen. Met deze KPI’s sturen wij op de verbetering van de kwaliteit en prestaties van ons vastgoed en SRO. Daarnaast werken wij zelf aan deze verbetering, door bijvoorbeeld beleid te ontwikkelen op het verduurzamen en beter toegankelijk maken van het vastgoed.

Beleidskader – Gebouwen voor gemeentelijke organisatie

Op 27 juni 2017 heeft de raad besloten tot een duurzame renovatie van het stadhuiscomplex.  In het nieuwe kantoorconcept staat ontmoeten en samenwerken centraal. Door de toepassing van dit concept kunnen we  onze huisvesting efficiënter  maken en van 5 verschillende locaties naar 1 locatie gaan.
Met het in juni 2017 aangeboden uitgewerkte plan voor een duurzame renovatie wordt voldaan aan de criteria die in het coalitieakkoord waren meegegeven, waarbij wij de vergelijking hebben gemaakt tussen de voortzetting van het huidig beleid met een gerenoveerd Stadhuis.
In het raadsbesluit om een huis voor de stad te realiseren wordt er van uitgegaan dat dit in eigen beheer binnen de jaarlijkse exploitatiekosten en de overige beschikbare middelen wordt uitgevoerd. Tevens is hierbij  het besluit genomen de locatie Langegracht 11 (huisvesting Archeologie) al eerder af te stoten en de huisvesting voor Archeologie te realiseren op de locatie van Stadhuisplein 7 in de nabijheid van het Stadhuis. De nieuwe locatie is in het 4e kwartaal van 2017 geschikt gemaakt voor de huisvesting van Archeologie. In januari 2018  heeft de verhuizing plaatsgevonden waarna het pand Langegracht 11 gereed gemaakt wordt voor de verkoop.
In afwachting van de start van de werkzaamheden voor de renovatie in 2019 wordt voor de te renoveren gebouwdelen en de te verlaten gebouwen alleen het hoogst noodzakelijk onderhoud uitgevoerd.
Op dit moment beschikken we  niet over  een onderhoudsvoorziening die rekening houdt met bovenstaande ontwikkelingen. Op basis van verslaggevingsregels was het niet toegestaan om de voorziening onderhoud stadhuiscomplex te handhaven. Er is immers geen rekening gehouden met een verwachte renovatie. In 2015 is de voorziening geheel vrijgevallen en gestort in de bestemmingsreserve onderhoud gebouwen stadhuisplein.
De reserve wordt gevoed met de jaarlijks dotatie voor onderhoud gebouwen stadhuisplein. De onttrekking zal op basis van de werkelijk uitgaven plaatsvinden. Dat betreft het hoogstnoodzakelijk onderhoud voor de te renoveren bouwdelen en af te stoten locaties en de geraamde onderhoudskosten voor de niet te renoveren locaties (Stadhuisplein 4,5 en 7, Hof 2 en de gebouwen van CNME). Voor deze locaties is in 2017 een nieuw meerjarenonderhoudsplan opgesteld. In 2018 wordt dit plan geanalyseerd en wordt een begrotingswijziging voor de begroting 2019 en 2020 voorbereid i.v.m. de overdracht van het eigenarenonderhoud van de afdeling Interne Dienstverlening en Advies (facilitaire zaken) en afdeling Projecten & Programma's (vastgoed). Voor dit deel van de reserve geldt dat deze weer wordt omgebouwd naar een reguliere onderhoudsvoorziening.

Na het gereedkomen  van de renovatie wordt een nieuw duurzaam meerjarenonderhoudsplan opgesteld, waarna de reserve voor de gerenoveerde gebouwen wordt omgebouwd naar een reguliere onderhoudsvoorziening

ICT

De IT (vervangings)investeringen bestaan zowel uit vervangingen op het terrein van de technische infrastructuur als vervanging en doorontwikkeling van bedrijfsapplicaties. Het doorvoeren van de vervangingen is gericht op het handhaven van de bedrijfszekerheid en (verplicht) meegroeien met ontwikkelingen van leveranciers (technologie) en wet- en regelgeving.
Voor 2017 stond in totaal € 1,9 miljoen gepland aan investeringen. Door een aantal (Europese) aanbestedingen wordt voor € 1,2 aan investeringen doorgeschoven naar 2018 en 2019.

Beleidskader - Onderwijshuisvesting

Beleidskader - Onderwijshuisvesting

In 2017 heeft uw Raad besloten tot doordecentralisatie van de uitvoering van de zorgplicht voor onderwijshuisvesting. Na een wijziging van de onderwijswetgeving op 1 januari 2005 (voortgezet onderwijs) respectievelijk 1 januari 2015 (primair en speciaal onderwijs) zijn alle schoolbesturen verantwoordelijk voor het onderhoud en aanpassingen aan schoolgebouwen. Wij zijn verantwoordelijk voor nieuwbouw, uitbreiding en vervangende nieuwbouw. Wij hebben een Integraal Huisvestingsplan gemaakt om onderwijshuisvesting te vervangen en te verduurzamen. Samen met alle 21 schoolbesturen voor primair-, speciaal- en voortgezet onderwijs hebben we sinds 2014 gewerkt aan afspraken om 100 schoolgebouwen in de stad in de komende 40 jaar te  vernieuwen en daartoe een nieuwe vorm van samenwerking aan te gaan. Deze 100 schoolgebouwen in Amersfoort hebben een gemiddelde leeftijd van 50 jaar en zijn de komende 40 jaar aan vervanging of verbouwing toe. Dit vergt een enorme investering. Om dit efficiënt te organiseren zijn afspraken gemaakt over een nieuwe verdeling van verantwoordelijkheden. In de nieuwe afspraken draagt de gemeente de uitvoering van al haar huisvestingstaken, met uitzondering van de in gemeentelijk eigendom zijnde multifunctionele accommodaties, over aan de samenwerkende schoolbesturen. De 100 onderwijsgebouwen en – locaties die onderdeel zijn van de doordecentralisatie zijn en blijven juridisch in eigendom van de schoolbesturen. Onderdeel van de doordecentralisatie is de overdracht van ons economisch claimrecht op de onderwijsgebouwen en – locaties. Daarmee gaan de locaties en gebouwen over van de gemeentelijke balans naar de balans van de coöperaties.  Zodra de coöperaties een gebouw en locatie structureel niet meer nodig hebben nemen wij als gemeente deze weer terug. Coöperaties en schoolbesturen komen niet in een rol als projectontwikkelaar. De Belastingdienst beoordeelt de fiscale aspecten van de voorgenomen vorm van samenwerking door de schoolbesturen in een tweetal coöperaties. Na een, voor de gemeente en coöperaties onderwijshuisvesting, positieve beoordeling, zal de doordecentralisatie geïmplementeerd worden.